دکتر محمد رضا اسماعیلی شازندی پایگاه اطلاع رسانی فرهنگی ورزشی دکتر محمد رضا اسماعیلی شازندی
Related Articles
آستانه شازند
شهر کهن آستانه با قدمتی به وسعت تاریخ (کرج ابودولف – سه سوک – عراق عجم )در فاصله 42 کیلومتری مرکز استان مرکزی واقع است این شهر در سرشماری اخیر بالغ بر بیش از 17000 نفر جمعیت دارد وجود امامزادگان مقدس با نام های سهل ابن علی و جعفر ابن علی از شهر تاریخی به یک شهر مذهبی تبدیل شده است که در ایام تعطیل و شهادت ها و مناسبت های مختلف شاهد حضور خیل عظیم عاشقان ولایت و امامت دز این شهر هستیم.
شهر-آستانه-امامزاده-حضرت-سهل-ابن-علی-(ع)
شهر آستانه در قرون گذشته نام های گوناگونی داشته است که از جمله آنها کرج ابودلف بوده است .شهر کرج ابودلف در گذشته جزیی از ناحیه پهناور بلاد جبال (عراق عجم)از اقلیم چهارم بود که در طول تاریخ نام های گوناگونی داشته است.
«دکتر کریشمن معتقد است در زمان سلوکیان در منطقه ماد بزرگ (بین همدان و ری)شهری بنام کره وجود داشته که نزدیک اراک فعلی بوده است و در دوران اسلامی به الکرح ،کرح وکرج تغییر نام یافته است.[محتاط ،سیمای اراک،13]
صاحب کتاب تاریخ قم (378ه ق)نیز اعتقاد دارد در قبل از دوره اسلامی نام شهر کرج بوهین کره بوده است[قمی،تاریخ قم،23]
مولف کتاب جفرافیای تاریخی ایران باستان از کرج با عنوان مرکز ولایت دو ایغار یاد کرده است .”در شرق نهاوند ولایت دو ایغار واقع است و مرکز آن کرج نام دارد و برای آنکه با نام دیگر کرج ها اشتباه نشود آن را کرج ابودلف گفتند که منسوب به ابودلف عجلی از سرداران اسلام است که در زمان معتمد خلیفه عباسی این ناحیه به تیول او درآمد . محل این ناحیه در آستانه اراک بوده است”[مشکور،جغرافیای تاریخی ایران باستان،1319]
«ابن واضع یعقوبی کرج را در شمار شهر های بزرگ ایالت جبال مانند
همدان،نهاوند،قم،اصفهان،ری،دینور،
حلوان،قزوین،زنجان و صیمره نام می برد
“[یعقوبی ،البلدان،47-51]
یعقوبی (وفات290 ه ق)ذیل عنوان کرج می نویسد:از نهاوند تا شهر کرج دو منزل راه است و کرج همان منزل های ابودلف عیسی بن ادریس بن معقل بن شیخ بن امیر عجلی است و در دوران عجم ها شهر مشهوری نبوده و در شمار آبادیهای بزرگ روستایی از استان اصفهان به نام فائق قرار داشته است،پس عجلیان درآن فرود آمدندو دژها وقصرهاساختند وقصر های آن به ابودلف و برادران و خاندانش نسبت داده می شود و کرج میان چهارکوه واقع است و اهل آن قومی از عجم اند مگر همانها که از خاندان عیسی ابن ادریس عجلی بودند وکسانی که از سایر اعراب به آنها ملحق شدند”[یعقوبی،البلدان،48]
در مختصر البلدان نیز آمده است”امروز کرج خود در میان شهرها ،شهری است ،پیش از این از روستاهای اصفهان بود لیکن اکنون به تنهایی استقلال دارد و ایغارین نام گرفته است”[فرهادی،نامه کمره،22]
اصطخری (قرن چهارم ه ق)و دیگر جغرافی دانان هر یک به نوبه خود از کرج نام برده اند وآن را از بلاد جبال دانسته اند و عرض وطول آن را حتی به دو فرسخ تحدید نموده اند وآن را لشگرگاه ابودلف عجلی تلقی کرده اندو معتقدند در ایام پارسیان دهی بیش نبوده است تا آنکه عرب بر ایران مسلط گردیده است و ابودلف جّدقاسم در سفری به سوی جبل در یکی از قرا همدان موسوم به مسّ وارد شد و به گرفتن املاک و ضبط مزارع پرداختند و بر سر یکی از متعیین محل تاختند،او را خفه کردند و اموالش را بردند. وقوع این حادثه را در زمان هشام بن عبدالملک و حکومت یوسف بن ثقفی دانسته اند. پس از آن عیسی بن ادریس به قریه یاد شده آمد و در حوالی آن یعنی بوهن کره سابق مسکن گرفت و آنجا را آباد کرد و درآن قلعه ساخت و لشگرگاه خود کرد ازآن تاریخ نام بوئین کره به کرج ابودلف تغییر یافت و شهری شد وسیع و برای مدتی هم پایتخت خانواده آل عجل بوده است[دهگان،کرجنامه،2-3]
آثار تمدن پیشرفته شهر کرج مورد تاکید مورخان و جغرافی نویسان بوده است .ولادیمیر مینورسکی درباره شهر کرج می گوید”در این شهر آثاری از پادشاهان ایران وجود ندارد بلکه آثار ساختمانهای با شکوه و زیبای تاریخی مربوط به خاندان ابودلف عجلی دیده می شود که از وجود دولت عظیمی در گذشته حکایت می کند”[ابودلف خزرجی،سفرنامه ابودلف در ایران با تعلیقات و تحقیقات ولادیمیر مینورسکی،71]
شهر کرج در قرن ششم و هفتم به بعد به کرهرود تغییر نام یافته است[دهگان،کرجنامه،10]. «در ابتدای قرن 10 هجری قمری(908ه ق)شاه اسماعیل صفوی ،سلطان مراد بایندری را که از مدعیان حکومت در منطقه بوده شکست و دستور داد آستانه امامزاده سهل بن علی را به دقت تعمیر کنند و برای آن گنبد و بارگاهی بسازندو از آن تاریخ شهر کرج را آستانه نامیده اند”[محتاط،سیمای اراک،26]
منبع:عباسی حجت اله. شهر باستانی آستانه .تهران:انتشارات آرون .1386 .
